Najlepszy środek na kleszcze - są wyniki polskich badań naukowych!

Każdy kto lubi aktywny wypoczynek w plenerze powinien być świadomy zagrożeń, jakie niesie za sobą ukąszenie przez kleszcza. Są to przede wszystkim borelioza i kleszczowe zapalenie opon mózgowych. Jednak już wkrótce być może nie będziemy musieli się ich obawiać. Naukowcy z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny oraz z Wojskowego Instytutu Higieny i Epidemiologii dowiedli, że kleszcze boją się repelentów, a najskuteczniejszy w ich odstraszaniu jest DEET.

W Przeglądzie Epidemiologicznym 2019;73(1) na stronach 117-125 w artykule pod tytułem "Wrażliwość kleszczy Dermacentor reticulatus na repelenty zawierające różne substancje aktywne" opublikowano właśnie badania przeprowadzone polskich naukowców na polskich kleszczach (kleszcz łąkowy). Dotychczas były znane tylko wyniki badań zagranicznych, prowadzonych na gatunkach pajęczaków, które w Polsce nie występują.

Naukowcy postanowili sprawdzić, jakie związki chemiczne, dopuszczone na polski rynek są skuteczne w walce z kleszczami. W badaniu użyto środków zawierających następujące 4 substancje czynne:

• DEET
• ikarydynę 
• IR3535
• mieszaninę 3 substancji: DEET, IR3535 oraz geraniolu.

W wynikach nie podano nazw handlowych środków użytych w eksperymencie, jednak świadomy konsument bez problemu odnajdzie informację o substancji aktywnej w opisie produktu w sklepie internetowym lub na etykiecie produktu na sklepowej półce.

Jak przeprowadzono eksperyment?

Kleszcze do badań odławiano na łąkach za pomocą tkaniny flanelowej zamocowanej na drewnianych kijach. Miało to symulować atak pajęczaków na poruszającego się człowieka. Następnie kleszcze były dostarczone do laboratorium PZH. Wolontariusze biorący udział w eksperymencie nakładali każdy z badanych preparatów na skórę palca i części dłoni. Po upływie 15 minut na środku przygotowanej wcześniej płytki Petriego umieszczano pokryty środkiem palec i kleszcza. Kolejne testy wykonywano co godzinę, na nowych kleszczach.

Do oceny skuteczności działania repelentów zastosowano kryteria zgodne z wytycznymi Unii Europejskiej, gdzie przyjęto, że środki chemiczne skuteczne wykazują od 90% włącznie do 100% odstraszania po 90 minutach lub dłuższym czasie. Badacze cały czas kontrolowali, jak zachowuje się preparat wraz z upływem czasu. Po upływie 90 minut okazało się, że 3 repelenty zachowały 100 proc. skuteczność.

Naukowe testy w ciągu 90 minut pozytywnie przeszły: preparat zawierający 30% DEET, preparat zawierający mieszankę DEET 30%, IR3535 20%, geraniol 0.1%. oraz trzeci repelent tylko z IR3535. Z kolei Ikarydyna 20% wykazała skuteczność na poziomie 95%.

Wyniki po 4 godzinach testu

Po 4 godzinach skuteczność DEET 30% i IR3535 20% wciąż była wysoka sięgająca 90%. Skuteczność pozostałych preparatów znacząco spadała.

Skuteczna ochrona DEET przez 7 godzin

Natomiast po 7 godzinach od aplikacji najskuteczniejszy okazał się preparat DEET 30%. Nadal odstraszał 90% kleszczy.

Badacze podkreślili, że choć DEET jest uważany przez wielu autorów za „złoty środek” odstraszający niebezpieczne pajęczaki, w piśmiennictwie nie znaleziono danych dotyczących jego działania na najliczniej występującego w Polsce kleszcza łąkowego (Dermacentor reticulatus). Ich praca jest więc prawdopodobnie pierwszym doniesieniem dotyczącym wrażliwości tego stawonoga na DEET.

Cały artykuł przedstawiający wyniki badań polskich naukowców można pobrać stąd: Przegląd epidemiologiczny 2019, 73(1): 117-125